فاتحین جامع ترین مجله نظامی، فرهنگی و اجتماعی
info@Fateheen.ir
چهل سال پیش، محققان از كشف سلول هایی صحبت كردند كه آغازی برای تحولی بزرگ در حوزه علوم زیستی بود. در دهه 1960، محققان متوجه شدند كه مغز استخوان انسان شامل دو نوع سلول غیرتخصصی و غیرمتمایز است كه از آنها سلول‌های خونی به وجود می‌آیند.
دانشمندان این سلول‌ها را، «سلول‌های بنیادی بالغ» (adult stem cell) نامیدند. از آن سال تاكنون، تحقیق و بررسی بر روی «سلول‌های بنیادی» ادامه داشته و كشفیات بزرگی نیز حاصل شده است. تحقیق بر روی سلول‌های بنیادی، دانش جدید و در حال پیشرفتی است كه به ما امكان می‌دهد چگونگی تكوین یك مجود زنده از یك سلول منفرد را دریابیم. این دانش جدید، به دانشمندان این امكان را می‌دهد كه «درمان سلول محور» را در درمان بیماری‌ها برگزینند، كه اكنون، به عنوان «پزشكی احیاكننده» شناخته می‌شود. اما «سلول‌های بنیادین» چه چیزی هستند و چرا مهم‌اند؟
سلول‌های بنیادی دو ویژگی مهم دارند كه آنها را از انواع دیگر سلول‌ها جدا می‌كنند.
- 1. این سلول‌ها، سلول‌هایی غیرتخصصی هستند (یعنی عمل خاصی را مانند سلول‌های عضله قلب انجام نمی‌دهند) و قدرت بازسازی و احیای خودشان را از طریق تقسیم سلولی دارا هستند.
- 2. این سلول‌ها تحت شرایط آزمایشگاهی یا فیزیولوژیكی معینی می‌توانند به سلول‌هایی با كاركرد تخصصی مانند سلول‌های تولید كننده انسولین در پانكراس، یا سلول‌های عضله قلب كه توانایی تلمبه كردن خون را دارند، تبدیل شوند.
دانشمندان بر روی دو نوع سلول بنیادی یعنی «سلول‌های بنیادی» جنینی كه تا سال 1998 تنها از حیوانات به دست می‌آمد و «سلول‌های بنیادی بالغ» كه از بافت‌های بالغ انسانی به دست می‌آید، تحقیق و مطالعه می‌كنند. این دو نوع سلول ریشه‌ای، كارآیی‌ها و خصوصیات متفاوتی دارند كه از هر یك برای اهداف خاصی استفاده می‌شود. درحدود بیست سال قبل، دانشمندان روش‌ها را برای به دست آوردن سلول‌های بنیادی جنین موش كشف كردند. در طی این سال‌ها مطالعه و تحقیق بر روی زیست‌شناسی سلول‌های موش سرانجام در سال 1998 به چگونگی كشف و به دست آوردن سلول‌های بنیادی جنین انسان و رشد آنها در آزمایشگاه منجر شد. جنین‌هایی كه بدین منظور انتخاب شدند، آنهایی بودند كه به دلیل ناباروری زوج‌ها از طریق باروری آزمایشگاهی به وجود آمده بودند و هنگامی كه به آنها برای چنین هدفی نیاز نبود با اجازه كامل و آگاهانه از شخص اهدا كننده برای مقاصد تحقیقاتی بر روی سلول‌های بنیادی استفاده شدند.
سلول‌های بنیادی به دلایل چندی برای موجودات زنده بسیار مهم هستند. سلول‌های بنیادی در جنین سه تا پنج روزه كه «بلاستوسیست» نامیده می‌شود در رشد بافت‌هایی كه موجب به وجود آمدن سلول‌های تخصص یافته‌ای كه قلب، ریه، پوست و بافت‌های دیگر را می‌سازند دخالت دارد. همچنین این سلول‌ها در برخی از بافت‌های بالغ مانند مغز استخوان، ماهیچه و مغز سلول‌هایی را كه به واسطه بیماری یا آسیب از بین رفته‌اند جایگزین می‌سازد. دانشمندان بر اساس این شواهد معتقدند كه در آینده سلول‌های بنیادی می‌توانند پایه‌ای برای درمان بیماری‌های قلبی، بیماری پاركینسون و دیابت باشند.تمركز اصلی كار دانشمندان بر شناخت خواص اساسی سلول‌های بنیادی و یافتن تفاوت آنها از سلول‌های تخصص یافته است. هر چه دانشمندان در این مطالعات پیشرفت كنند، درمان پزشكی امروز متحول‌تر و غربال‌گری داروها نیز آسان‌تر می‌شود. دانشمندان در حال حاضر درصدد هستند، چگونگی باقی ماندن این سلول‌ها به صورت غیرتخصصی و احیای مجدد خودشان را تعیین كنند، همچنین دانشمندان كوشش می‌كنند علائم و نشانه‌هایی را كه باعث می‌شوند سلول‌های بنیادی به سلول‌های تخصص یافته تبدیل شوند، مشخص كنند.
نويسنده:احمدرضا مقدم
منبع: روزنامه شرق