• 1. این سلول‌ها، سلول‌هایی غیرتخصصی هستند (یعنی عمل خاصی را مانند سلول‌های عضله قلب انجام نمی‌دهند) و قدرت بازسازی و احیای خودشان را از طریق تقسیم سلولی دارا هستند.
• 2. این سلول‌ها تحت شرایط آزمایشگاهی یا فیزیولوژیكی معینی می‌توانند به سلول‌هایی با كاركرد تخصصی مانند سلول‌های تولید كننده انسولین در پانكراس، یا سلول‌های عضله قلب كه توانایی تلمبه كردن خون را دارند، تبدیل شوند.
  دانشمندان بر روی دو نوع سلول بنیادی یعنی «سلول‌های بنیادی» جنینی كه تا سال 1998 تنها از حیوانات به دست می‌آمد و «سلول‌های بنیادی بالغ» كه از بافت‌های بالغ انسانی به دست می‌آید، تحقیق و مطالعه می‌كنند. این دو نوع سلول ریشه‌ای، كارآیی‌ها و خصوصیات متفاوتی دارند كه از هر یك برای اهداف خاصی استفاده می‌شود. درحدود بیست سال قبل، دانشمندان روش‌ها را برای به دست آوردن سلول‌های بنیادی جنین موش كشف كردند. در طی این سال‌ها مطالعه و تحقیق بر روی زیست‌شناسی سلول‌های موش سرانجام در سال 1998 به چگونگی كشف و به دست آوردن سلول‌های بنیادی جنین انسان و رشد آنها در آزمایشگاه منجر شد. جنین‌هایی كه بدین منظور انتخاب شدند، آنهایی بودند كه به دلیل ناباروری زوج‌ها از طریق باروری آزمایشگاهی به وجود آمده بودند و هنگامی كه به آنها برای چنین هدفی نیاز نبود با اجازه كامل و آگاهانه از شخص اهدا كننده برای مقاصد تحقیقاتی بر روی سلول‌های بنیادی استفاده شدند.
  سلول‌های بنیادی به دلایل چندی برای موجودات زنده بسیار مهم هستند. سلول‌های بنیادی در جنین سه تا پنج روزه كه «بلاستوسیست» نامیده می‌شود در رشد بافت‌هایی كه موجب به وجود آمدن سلول‌های تخصص یافته‌ای كه قلب، ریه، پوست و بافت‌های دیگر را می‌سازند دخالت دارد. همچنین این سلول‌ها در برخی از بافت‌های بالغ مانند مغز استخوان، ماهیچه و مغز سلول‌هایی را كه به واسطه بیماری یا آسیب از بین رفته‌اند جایگزین می‌سازد. دانشمندان بر اساس این شواهد معتقدند كه در آینده سلول‌های بنیادی می‌توانند پایه‌ای برای درمان بیماری‌های قلبی، بیماری پاركینسون و دیابت باشند.تمركز اصلی كار دانشمندان بر شناخت خواص اساسی سلول‌های بنیادی و یافتن تفاوت آنها از سلول‌های تخصص یافته است. هر چه دانشمندان در این مطالعات پیشرفت كنند، درمان پزشكی امروز متحول‌تر و غربال‌گری داروها نیز آسان‌تر می‌شود. دانشمندان در حال حاضر درصدد هستند، چگونگی باقی ماندن این سلول‌ها به صورت غیرتخصصی و احیای مجدد خودشان را تعیین كنند، همچنین دانشمندان كوشش می‌كنند علائم و نشانه‌هایی را كه باعث می‌شوند سلول‌های بنیادی به سلول‌های تخصص یافته تبدیل شوند، مشخص كنند.

نويسنده:احمدرضا مقدم
منبع: روزنامه شرق

رشته هوا فضا يكي از رشته‌هاي گروه فني مهندسي است...
به گزارش سرويس “نگاهي به‌وبلاگها”ي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) http://ihuaerospace.persianblog.com آدرس وبلاگ“پيام آريايي پناه” است، وي كه دانشجوي سال دوم كارشناسي هوافضا مي‌باشد،در مقاله‌اي تحت‌عنوان “مهندسي هوا فضا (Engineering Aerospace )”پيرامون معرفي اين رشته مي‌نويسد:

هوا فضا چيست؟ كار يك مهندس هوافضا چيست؟ يك مهندس هوا فضا در پايان دوره كارشناسي چه توانايي‌هايي دارد؟ هدف از تربيت يك كارشناس هوافضا چيست؟ گرايشها و شاخه‌هاي رشته دانشگاهي مهندسي هوافضا در دوره كارشناسي ارشد چيست؟
رشته هوا فضا يكي از رشته‌هاي گروه فني مهندسي است.با توجه به رشد سريع و ناگهاني اين علم در دهه‌هاي اخير هم‌اكنون اين رشته جزو رشته‌هاي استراتژيك علوم به حساب مي‌آيد.ولي با اين وجود اين رشته در ايران از قدمت زيادي برخوردار نيست.
رشته مهندسي هوا فضا براي اولين بار در سال ‌١٣٦٦ وارد ايران شد و اولين دوره كارشناسي اين رشته را دانشگاه پلي‌تكنيك(اميركبير) راه اندازي كرد.هم اكنون اين رشته در ‌٥ دانشگاه صنعتي شريف ، اميركبير ، امام حسين (ع) ، شهيد ستاري و آزاد شعبه علوم و تحقيقات تدريس مي‌شود .
همچون اكثر ديگر رشته‌هاي مهندسي طول متوسط دوره تحصيلي براي دوره كارشناسي ‌٤ سال است . و همچون بسياري از رشته هاي مهندسي دروس اين مجموعه شامل دروس عمومي ، پايه ، اصلي ، تخصصي ، كارگاهي و كارآموزي است و زمينه‌هايي چون آيروديناميك ، سازه هوايي ، مكانيك پرواز و جلوبرنده‌ها دروس تخصصي اين رشته را شامل مي‌شوند .
بايد توجه داشت كه صنايع هوافضا در دنيا يكي از پيشروترين زمينه‌هاي تحقيقاتي است و همواره موجبات ترقي و جهش در ساير رشته‌هاي علوم و مهندسي را فراهم ساخته و در اين راستا بودجه‌هاي عظيم نظامي و غيرنظامي را به خود اختصاص داده است ، موضوعاتي از قبيل طراحي و ساخت هليكوپتر ، هواپيماي بدون سرنشين ، بدون موتور ، عمود پرواز و يا جنگنده از يك طرف و ساخت پايگاههاي فضايي ، مسافرت به كرات ديگر و از طرف ديگر جامعيت و حساسيت اين رشته را بيش از پيش روشن مي‌سازد .
به طور كلي ميتوان گفت هدف از تحصيل در اين رشته آشنايي با شرايط اجسام پرنده و يا اجسام داراي شرايط جسم پرنده و بررسي و تحليل اين شرايط است .
دكتر كامران رييسي استاد رشته مهندسي هوافضاي دانشگاه صنعتي اميركبير در معرفي اين رشته مي‌گويد: مهندسي هوافضا مجموعه‌اي از علوم و توانايي‌هاي علمي و عملي در زمينه تحليل ، طراحي و ساخت وسايل پرنده‌ نظير هواپيماها ، چرخ‌بال‌ها ، گلايدرها ، موشك‌ها و ماهواره‌ها است.
يكي از دانشجويان كارشناسي ارشد اين رشته نيز مهندسي هوا فضا را علمي استراتژيك مي‌داند كه در آن از همه علوم از جمله متالوژي ، كامپيوتر و الكترونيك استفاده مي‌شود و هدف آن تربيت كارشناساني است كه كادر مورد نياز محاسبات ، طراحي ، تحقيقات و ساخت صنايع مختلف هواپيمايي ، چرخ‌بال‌سازي و موشكي را تامين سازند. به همين دليل دانشجويان اين رشته موظف هستند كه در طي تحصيل ‌٣ واحد پروژه بگيرند و در تابستان نيز در دفاتر مهندسي صنايع مربوط كارآموزي بكنند .
دروس تخصصي رشته مهندسي هوافضا بر چهار پايه كلي استوارند اين چهار ركن اصلي عبارتند از : آيروديناميك ، جلوبرنده ها ، مكانيك پرواز و سازه‌هاي هوافضايي .
به عنوان توضيح ميتوان به اين نكات اشاره كرد كه :
آيروديناميك به مطالعه و بررسي جريان هوا ، محاسبه نيروها و گشتاورهاي ناشي از آن بر روي جسم پرنده مي‌پردازد و مهندس هوا فضا با فراگيري اين علم به تحليل جريان‌هاي پيچيده در اطراف اجسام پرنده پرداخته و با به دست آوردن نيروهاي آئروديناميكي امكان بررسي پايداري و طراحي سازه را فراهم مي‌كند .
جلوبرنده‌ها به مطالعه و بررسي سيستم‌هاي جلوبرنده اعم از موتورهاي پيستوني ، توربيني ، راكت‌ها و نحوه توليد نيروي رانش در آنها مي‌پردازد .
مكانيك پرواز به مطالعه و بررسي رفتار و حركات جسم پرنده با استفاده از اطلاعات آئروديناميكي ، هندسي و وزني مي‌پردازد و در واقع علم مكانيك پرواز از عملكرد ( performance ) تشكيل مي‌شود و عملكرد به بررسي برد ، مسافت نشست و برخاست ، مداومت پروازي در سرعت‌هاي مختلف و پايداري و كنترل وسايل پرنده مي‌پردازد .
سازه‌هاي هوافضايي به مطالعه و بررسي سازه‌هاي هواپيما و ديگر وسايل پرنده مي‌پردازد و هدف آن طراحي سازه‌هايي است كه علاوه بر استحكام كافي در برابر بارهاي آئروديناميكي و ساير بارهاي استاتيكي وارد بر وسايل پرنده ، حداقل وزن ممكن را نيز داشته باشند .
قابل ذكر است كه اين رشته در مقطع كارشناسي ارشد ( در ايران ) داراي همين گرايشها ميباشد و هم اكنون قابليت ادامه تحصيل در رشته هوا فضا در داخل كشور تا مقطع دكترا ميسر ميباشد .
رشته هوافضا قرابت زيادي با تمامي گرايشهاي مهندسي مكانيك دارد به اين جهت داراي تعدادي واحد مشترك با گرايشهاي مهندسي مكانيك مثل جامدات و سيالات ميباشد .
و اما در مورد دورنماي شغلي و آينده كاري فارق التحصيلان رشته مهندسي هوا فضا :
در اين زمينه دكتر رييسي اشاره مي‌كند كه:
همان‌طور كه پيش از اين گفتيم هدف اصلي صنعت هوافضا طراحي و ساخت وسايل پرنده است ، در نتيجه فارغ‌التحصيلان مهندسي هوافضا مي‌توانند در صنايع و موسسات تحقيقاتي هواپيمايي ، موشكي و ماهواره فعاليت بكنند و همچنين در كليه موسسات و سازمانهايي كه به نحوي از وسايل پرنده استفاده مي‌كنند ، به عنوان كارشناس تحقيق در عمليات و تعمير و نگهداري خدمت كنند. اما علاوه بر اشتغال در مراكز فوق يك مهندس هوافضا با تسلط بر علوم آئروديناميك ، طراحي سازه و روشهاي طراحي توربو ماشين‌ها توانايي‌ كار در شاخه‌هاي متعددي از مهندسي و پروژه‌هاي خارج از حيطه صنايع هوافضايي را نيز دارد.
كاربرد زمينه‌هاي مطالعاتي يك مهندس هوافضا تنها به طراحي هواپيما و وسايل پرنده محدود نمي‌شود. براي مثال آئروديناميك خودروها از برخي جهات شباهت زيادي به آئروديناميك هواپيما دارد و امروزه در اغلب صنايع خودروسازي با استفاده از تونل باد و علم آئروديناميك ، خودروهاي كم مصرفتري مي‌سازند. فرايند سيستم‌هاي كنترل صنعتي نيز با فرايندهاي طراحي كنترل در وسايل پرنده بر يك مبنا است و همچنين سازه اتومبيل و كشتي مشتركات زيادي با سازه يك هواپيما دارد و بالاخره توربين‌هاي گاز يك نيروگاه يا ايستگاه پمپ گاز همانند يك موتور جت تحليل و طراحي مي‌گردند. در نتيجه يك مهندس هوافضا علاوه بر شركت‌هاي هوايي در نيروگاهها ، صنايع نفت و گاز و صنايع خودروسازي فرصتهاي شغلي خوبي دارد.
و اما در مورد مشكلات و دشواري‌هاي شغلي فارغ‌التحصيلان اين رشته نيز ميتوان به اين نكات اشاره كرد كه : مهمترين مشكل اين رشته جديد بودن آن است و اين كه هنوز براي آن برنامه‌ريزي‌هاي لازم به صورت كلان تدوين نشده است و در نتيجه پراكنده‌كاري در اين رشته زياد است و در كل جذب نيروي انساني از كانال صحيحي انجام نمي‌گيرد وگرنه عمدتا فارغ‌التحصيلان اين رشته از نظر بازاركار مشكلي ندارند.
رشته مهندسي هوافضا نيازمند سرمايه‌گذاري كلان است و بيش از ساير صنايع از وضعيت اقتصادي كشور تاثير مي‌پذيرد يعني اگر رشد اقتصادي خوبي داشته باشيم سرمايه‌گذاري در اين بخش بيشتر مي‌باشد و البته عكس اين قضيه نيز صادق است.
فارغ‌التحصيلان كادر مورد نياز محاسبات ، طراحي، تحقيقات و ساخت صنايع مختلف هواپيمايي، هليكوپترسازي، موشكي و صنايع ديگر را تامين مي‌كنند.
و اما هوافضا در بخش خصوصي چه جايگاهي دارد ؟
در سال ‌٧٠ وزارت صنايع لايحه‌اي به مجلس داد كه بر اساس آن بخش خصوصي مي‌توانست در كشور فعاليت‌هايي در زمينه هوافضا انجام بدهد . از سال ‌٧٢ نيز به صورت رسمي مجموعه‌اي در وزارت صنايع متولي اين كار شد و به صورت هدايت‌كننده شركت‌ها و مجموعه‌هاي بخش خصوصي فعاليت خود را آغاز كرد كه حاصل اين كار ، توليداتي مثل ساخت هواپيماي گلايدر در بخش خصوصي بود كه طراحي آن توسط فارغ‌التحصيلان همين رشته انجام شد و در حال حاضر نيز ‌١٠ فروند از اين هواپيما توليد شده و با اخذ مجوزهاي بين‌المللي در باشگاههاي سازمان هواپيمايي كشوري شروع به فعاليت كرده است. همچنين مي‌توان به پروژه طراحي و ساخت هواپيماي سبك موتوردار اشاره كرد كه با موفقيت انجام شده و پروازهاي آزمايشي را نيز انجام داده است و بالاخره پروژه هواپيماي سم‌پاش از پروژه‌هايي است كه به تازگي در بخش خصوصي صنايع كشور مطرح شده است .
در حال حاضر در كشور ما به ساخت هواپيما به دليل عدم سرمايه‌گذاري توجه زيادي نمي‌شود اما فارغ‌التحصيلان اين رشته مي‌توانند در فرودگاهها در قسمت تعمير و نگهداري هوايي و همچنين در صنايع دفاع روي طراحي موشك و جنگ‌افزارها فعاليت بكنند. علاوه بر اينها مي‌توانند روي آئروديناميك خودروها، سازه‌هاي خودروسازي و توليد توربين‌هاي بخار براي توليد برق كار بكنند. فارغ‌التحصيلان اين رشته مي‌توانند در شركت‌هاي خصوصي، هواپيماهاي كوچك دو نفره و يا چهارنفره‌اي را كه در دست ساخت است با استانداردهاي بين‌المللي تطابق داده و براي هواپيما گواهي پرواز يا توليد بگيرند.


نويسنده:پيام آريايي پناه
منبع:وب سایت ایسنا

بررسي ساده آثار باستاني کشورهاي مختلف نشان مي دهد که زنبورداري از گذشته هاي دور وجود داشته و شايد قديمي ترين نشانه ها را بتوان در آثار باستاني اسپانيا مشاهده کرد. امروزه زنبور عسل که يکي از انواع بسيار گوناگون زنبورهاست ، در 5قاره دنيا شناخته شده است و از آنجا که اين حشره در محيط سربسته زندگي مي کند ، آشنايي با زندگي پر رمز و رازش هميشه براي همگان شگفت آور بوده است.

تحقيقات نشان مي دهد اگر زنبورها به طور کلي اعتصاب کنند و کار گرده افشاني را انجام ندهند ، در ابتدا 60 درصد محصولات کشاورزي ديگر توليد نمي شود و در طول زمان کار طبيعت به کل مختل مي شود. اين نکته نقش بي نظير اين حشرات را در چرخه حيات به اثبات مي رساند. بتازگي در اخباري از امريکا شنيده مي شود که زنبورها به دليل نامعلومي از کندو فرار مي کنند که اين امر کشاورزي امريکا را امسال با مخاطره سنگيني روبه رو و اين کشور را وادار کرده است برخي محصولات کشاورزي را از امريکاي جنوبي وارد کند. اين امر نشان مي دهد گرده افشاني مهمترين بخش فعاليت زنبور است زيرا در زاد و ولد بسياري از نباتات (غير از سوزني برگها) زنبورها موثرند و گرده افشاني زنبور عسل عامل بقاي آنهاست.
در واقع زنبور عسل پيش از اين که انسان موجوديت خود را در زمين تثبيت کند ، وجود داشته و انسان از بدو خلقت با استفاده از زنبورداري بومي از زنبور عسل استفاده کرده است.در زنبورداري بومي ، مردم هر منطقه اي برحسب توانايي ها و امکانات خود به ساخت کندوهاي بومي اقدام مي کرده اند ، به طوري که در موزه اي از کندوهاي بومي ، کندوهايي ساخته شده از کوزه ، ني ، شاخه هاي درخت ، سبد ، حصير و جعبه هاي پيش ساخته مشاهده مي شود. پس از آن که انسان زيرکي خود را در ساخت کندو به کار برد ، کندوهاي مدرن ساخته شد که کارآيي بسيار بالايي در مقايسه با کندوهاي بومي داشت و فناوري به کار رفته در کندوها بسيار نزديک به رفتار زنبورها بود. اين نوع زنبورداري کم کم به صورت صنعت درآمد و صنعت زنبورداري اشتغالي جهاني شد و انواع گروههاي اجتماعي به اين کار مشغول شدند. بررسي ها نشان مي دهد زنبورداري در هر زماني بويژه در زمان جنگ قابل انجام بوده است و در دوره جنگ تحميلي عراق عليه ايران و جنگ جهاني دوم بسياري از مردم به انجام اين کار روي آوردند.

فرآورده هاي زنبور عسل

به طور کلي عسل بهاره به دليل تهيه شدن از گلهاي يکدست شفاف و عسل تابستانه تيره تر است. موم يکي ديگر از فرآورده هاي زنبور عسل است.از موم در لوازم آرايشي ، جراحي و درمان هاي طبي بهره مي گيرند. بره موم هم فرآورده ديگري است که بيشتر خود زنبورها به دليل چسبندگي بالايش از آن استفاده مي کنند. گرده گل نيز که از سوي زنبورها جمع آوري مي شود ، براي انسان ها بسيار ارزشمند است و به صورت قرص درمي آيد و تجارت مي شود. بررسي ها نشان مي دهد از يک کندو در روز نيم تا 20 کيلو گرده استخراج مي شود. از همين گرده براي لوازم آرايشي و نرم کردن و طراوت پوست استفاده مي شود. استفاده از ژله سلطنتي يا شهد انگبين نيز براي انسان ها قابل توجه است ؛ چرا که باعث مي شود عمر زنبور را از 2 ماه تا 6 سال براي ملکه افزايش دهد. پرورش ملکه نيز امروزه به صورت يک تجارت عظيم در جهان در آمده است.از نظر پزشکي نيز زنبورها قابل توجه اند. برخي افراد در مقابل نيش زنبورها مقاومند و برخي ديگر آلرژي دارند ، به طوري که در دفعه اول نيش زدگي دچار تاولهاي قرمز مي شوند و در دفعه دوم اين مساله شدت بيشتري دارد و دفعه سوم نيش زدگي در اين افراد باعث مرگ مي شود که در اين خصوص گزارش هايي مبني بر فوت وجود داشته است.از طرف ديگر ، بتازگي رابطه درماني ناشناخته اي ميان نيش زنبور و درمان بيماري MS که نوعي بيماري تحليل رفتن اعصاب است ، شناخته شده که در دست مطالعه است.

رقص زنبورها

داخل کندوها مهندسي ويژه اي دارد و در هر لحظه زنبورها با رقص مشخصي بايد محل خورشيد را در آسمان نشان دهند. همچنين زنبورها مي توانند با رقصيدن هاي مشخصي منبع غذايي را به ديگران نشان دهند. اگر فاصله منبع غذايي تا 500 متر باشد ، به صورت دايره اي دور خود مي رقصد و اگر دورتر باشد ، با رقص پيچشي هشت مانندي ، شکم خود را تکان مي دهند و با تعداد رقصها ميزان غني بودن غذا ديگر اطلاعات لازم را به بقيه مي گويند.در اين ميان ، رفتارهايي منجر مي شود که جهت يابي زنبورها دچار اشکال شود ، مثل وزش باد. در روزهايي که باد و جو ناآرامي در مزرعه قرار دارد ، زنبورها دچار اشتباه مي شوند و مسير برگشت خود را گم مي کنند و وارد کندوهاي مجاور مي شوند و در نهايت تلفات بالا مي رود. مستقر شدن کندوها در مکانهايي که علايم زميني کافي وجود ندارد ، باعث مي شود زنبورها نتوانند براحتي کندوي خود را بيابند و در نهايت تلفات بالا مي رود ، همچنين مستقر کردن کندوي زنبورها درکنار يکديگر باعث مي شود زنبورها دچار سرگرداني شوند و به کندوهاي مجاور وارد شوند.

عوامل تهديد زنبورها

پرنده سبز قبا يکي از عوامل تهديد زنبورهاست ؛ چرا که ملکه را به عنوان طعمه شکار مي کند. انسان ها نيز به طور مستقيم و غيرمستقيم مي توانند بقاي زنبور عسل را تهديد کنند ، به طوري که کشت يک دست گياهان و محصولات کشاورزي غذاي زنبورها را کاهش و آنها را در معرض خطر قرار مي دهد. همچنين جابه جايي کندوها باعث نقل و انتقال آفات مي شود و به طبيعت صدمات جبران ناپذيري وارد مي کند. بايد توجه کرد که سمپاشي محصولات کشاورزي نير باعث نابودي زنبورها مي شود و در هنگام سمپاشي بايد حتما زنبورداران را مطلع کرد.

اعضاي کندو

بسياري از نکات زندگي زنبور عسل تا سالهاي سال مکتوم بود اما پس از آن که «فون فريش» اتريشي با ساخت يک کندوي شيشه اي به اکتشافات مهمي دست يافت ، بسياري از امور زندگي زنبورها شناخته شد.اجتماع زنبور عسل تشکيل شده از يک زنبور کمي درشت تر به نام ملکه ، تعداد محدودي نر که حدود 300 زنبور است و بقيه زنبورهاي ماده عقيم يا کارگر هستند.جمعيت يک کندو بين 10 تا 70 هزار زنبور تخمين زده شده است. زنبور عسل خود از شهد و گرده گل استفاده مي کند و بچه هاي خود را نيز از همين غذا تغذيه مي کند و مابقي شهد و گرده گل را براي بچه ها ذخيره مي کند.ملکه زنبورها با رژيم غذايي خاصي تغذيه مي شود که باعث مي شود عمري ميان 3 تا 6 سال داشته باشد. ملکه داخل کندو 2 نوع تخم مي گذارد که تخمها داخل حجره هاي شش گوشه قرار دارند و تخمهاي ماده کوچک ترند. تخمهاي ملکه از سوي زنبورهاي کارگر پرورش داده مي شود و هر ملکه در داخل کندو 5 تا 6 ملکه ديگر را مي تواند توليد کند که تخم ملکه ها با ديگر تخم ها متفاوت است و به شکل کوزه واژگون مشاهده مي شود. ملکه با ترشحات مخصوص از سوي کارگرها تغذيه مي شوند که اين ترشحات به ژله سلطنتي معروف است.کارگرها در صورت نياز مانند بروز حوادث ناگهاني و پير شدن ملکه که به نابودي او منجر مي شود ، مي توانند تخمها را تغيير شکل دهند و با تغذيه مخصوص به ملکه تبديل کنند. زاد و ولد زنبورها در داخل کندو در طول سال ادامه دارد. اين زاد و ولد در زمستان به دليل شرايط آب و هوايي کم مي شود و در اوايل بهار تخم گذاري ملکه بشدت افزايش پيدا مي کند.
کارگرها در داخل کندو تا 21 روز مي مانند و وظايف مخصوصي را انجام مي دهند. 3 تا 4 روز اول تنها وظيفه تميز کردن کندو و روز دوازدهم لانه سازي با بوم را به عهده دارند.آنها با خوردن 5 کيلو عسل ، يک کيلو موم توليد مي کنند و پس از 21 روز نيروي صحرايي مي شوند شهد و گرده گل جمع آوري مي کنند. طول عمر زنبورها در تابستان 2 ماه و در زمستان 5 تا 9 ماه است.
از اين رو بايد بيشتر به سمت مبارزه بيولوژيک و کاهش سموم کشاورزي حرکت کرد. بررسي ها نشان مي دهد توليد انبوه زنبورها به منظور مبارزه بيولوژيک و کاهش استفاده از سموم درکشاورزي در دست اقدام است.زنبورهاي کمر باريک به 2 دسته تقسيم مي شوند. در يکي از گونه ها زايده انتهاي بدن قابليت تخم گذاري دارد و در گونه ديگر زايده انتهاي بدن قابليت تخم گذاري ندارد و از آن براي نيش زدن استفاده مي شود. توليد انبوه زنبورهاي نوع اول براي کنترل آفات مناسب است ؛ چرا که اين زنبورها تخم خود را روي تخم حشرات مي گذارند.اين زنبورها که جثه کوچکي دارند از 300 ميکرون تا يک سانتي متر مشاهده شده اند که امکان توليد انبوه آنها در آزمايشگاه هاي شخصي بويژه در شمال کشور وجود دارد. توليد انبوه اين زنبورها اين امکان را مي دهد که وزارت بهداشت ، وزارت کشاورزي ، شهرداري ها و تشکلهاي مردم نهاد به جاي سموم از اين زنبورها براي مبارزه بيولوژيک و کنترل آفات استفاده کنند.

زنبوران مزرعه

وظيفه اصلي اين زنبورها چرا در مزارع و باغات و صحرا براي جمع آوري شهد گرده گل ، آب و صمغ يا بره موم است. پس از گذشت 3 هفته از عمر زنبوران عسل کارگر ابتدا پروازهاي تمريني شروع و سپس پرواز اصلي براي آوردن غذا آغاز مي شود.

انواع پرواز زنبوران کارگر

انواع پرواز زنبوران کارگر به پروازهاي تمريني ، پروازهاي اصلي که شامل جهت يابي مي شود ، تقسيم مي شود. براي انجام پروازهاي شناسايي ابتدا زنبورهاي کارگر از کند و خارج مي شوند و در اطراف آن به مدت 5 دقيقه پرواز مي کنند. اين پرواز هنگام بعدازظهر انجام مي شود و پس از عمل شناسايي زنبورها به کندو مراجعت مي کنند. در اين گونه پروازها ، زنبورها اختصاصا محل دقيق کندوي خود را شناسايي مي کنند. در اين پرواز زنبور روي هيچ گلي نمي نشيند ، چون هدفش حمل گرده و شهد نيست.
با اين پرواز زنبور تنها وضع کندو و محيط اطرافش را شناسايي مي کند و براي شناسايي دقيق محل کندو از علايم زميني اطراف کندو مثل درختان ، بوته ها ، جويبارها و هر گونه علامتي که نزديک کندو باشد ، بهره مي گيرد. براي انجام پروازهاي جهت يابي از سوي زنبوران کارگر مزرعه انجام مي شود ، جمع آوري شهد ، گرده گل و آب تا شعاع 6 تا 7 کيلومتري از کندو انجام مي شود لذا زنبورهايي که حدود 6 کيلومتر از کندو فاصله گرفته اند ، بايد هنگام برگشت راه خود را تشخيص دهند و ضمنا از کوتاه ترين راه به کندو بازگردند. در اين پرواز زنبوران بايد جهت و موقعيت کندو را تشخيص دهند و براي اين تشخيص از فاکتورهاي مختلفي مانند خورشيد ، تحريکات نوري ، علايم زميني ، تحريکات بويايي گلها و کلني زنبور و رنگها استفاده کنند.

استفاده از خورشيد به عنوان يک قطب نما

زنبورهاي کارگر از خورشيد به عنوان يک قطب نما استفاده مي کنند و قادرند شمال ، جنوب ، شرق و غرب را تشخيص دهند بنابراين ، زنبورها همواره وضع خورشيد را در آسمان و در ساعت مختلف روز ارزيابي مي کنند و به خاطر مي سپارند و در جهت يابي از آنها استفاده مي کنند. در زنبور عسل دو نوع چشم وجود دارد. چشم مرکب و چشم ساده.چشمهاي مرکب بزرگ و لوبيايي شکل در دو طرف و بالاي سر قرار دارند و از تعداد زيادي سلولهاي شش وجهي درست شده اند که هر کدام به عنوان يک واحد بينايي عمل مي کند. هر چشم مرکب از چندين هزار چشم ساده تشکيل شده است.چشمهاي ساده موجود در چشم مرکب به عنوان شيشه پلاريزه عمل مي کنند. درجه معيني از طيف نور را دريافت مي کنند و زنبور در مراجعت به کندو فقط در جهتي حرکت مي کند که همان طيف نوري را دريافت کرده است.اين عامل باعث مي شود زنبور در مسير بازگشت به کندو گم نشود و وارد کندوي خودش شود. همچنين زنبور عسل قادر است نور خورشيد را در موقعيتي که آسمان کاملا ابري است ، در يافت کند و اين موضوع به دليل حساسيت زياد چشمهاي زنبور عسل به اشعه ماوراءبنفش است که از ابر عبور مي کند بنابراين چمشهاي زنبور عسل از نظر تشخيص رنگ و دريافت اشعه ماوراءبنفش قوي تر و کامل تر از چشمهاي انسان است.

براي نخستين بار در ايران صدف مرواريدساز لب سياه تکثير شد مرواريد طبيعي يکي از جواهرات بسيار مهم و قيمتي از دوران باستان به شمار مي رود و به همين دليل صيد صدف به منظور استحصال مرواريد از قرنها پيش در خليج فارس رواج داشته است و از سودمندترين ثروت طبيعي خليج فارس به شمار مي رفته است.مرواريد طبيعي در خليج فارس تا قبل از دهه 1960 تامين کننده 80 درصد مرواريد طبيعي جهان بوده که در نوع خود از نظر کيفيت و شکل ، بالاترين شهرت را داشته است.يکي از ارزشمندترين صدف هاي منطقه خليج فارس ، صدف لب سياه است که به جهت برداشت هاي بي رويه در گذشته ، ذخاير آن بشدت کاهش يافته است.بر همين اساس اخيرا طي يک پروژه تحقيقاتي موسسه تحقيقات شيلات ايران اقدام به تکثير صدف مرواريدي لب سياه کرده است..

به گفته جهانگرد در سال 1376 بعد از بحرين ، بندرلنگه ايران مرکز دوم صادرات مرواريد و پوسته صدف مرواريدساز در خليج فارس بوده است طوري که ميانگين قيمت صادرات در نيمه دوم قرن سيزدهم هجري شمسي از بندرلنگه و جزيره کيش به حدود يک ميليون و 500هزار روپيه مي رسيده است ، که اين ثروت خدادادي در استان هرمزگان (غرب) و در زيستگاه هاي متفاوت آن وجود دارد.

صدف هاي مرواريدساز

گونه هاي صدف مرواريدساز که در دنيا معروف هستند و در خليج فارس پرورش مي يابند ، عبارتند از : صدف مرواريدساز محار يا کلنگ يا محار صغير ، صدف مرواريدساز محار ، صدف مرواريدساز زني ، صدف مرواريدساز بالدار و صدف مرواريدساز محار کبير يا لب سياه.اين صدف ها در غرب استان هرمزگان واقع در جزاير لاوان ، شتور، هندورابي ، کيش ، بندر نخيلو و بندر تبن (گاوبندي) و در شرق هرمزگان در جزاير لارک ، قشم ، هنگام و هرمز کمابيش وجود دارد. در استان بوشهر بنادر عسلويه (خليج نايبند)، طاهري ، اختر، تمبک و بندر کنگان در گذشته دور داراي زيستگاه هاي متعدد از صدف هاي مرواريدساز بوده که متاسفانه به دلايل متعدد از بين رفته است.زيستگاه اين صدف ها در اعماق 5 تا 15 متري آبهاي اطراف لاوان ، هندورابي و شتور و بندر نخيلو است اما گزارش هاي موجود نشان مي دهد که اين صدف ها در عمق هاي 80 - 85 متري نيز مي توانند زندگي کنند و با شرايط مختلف محيطي خود را سازش بدهند.

صدف لب سياه

صدف هاي مرواريدساز لب سياه بسترهاي صخره اي و سنگي را ترجيح مي دهند. باد ، امواج و حرکت آب مواد دفعي را جابه جا مي کند و مواد غذايي جديد را در دسترس صدف ها قرار مي دهد. سيلت ، جريان هاي دريايي ، نور، درجه حرارت ، شوري ، اکسيژن محلول ، PH ، مواد غذايي و توليدات اوليه ، نقش قاطعي در تخم ريزي ، نشست صدفچه ها و رشد آنها، در بسترهاي طبيعي و هم در مزارع پرورشي دارند. قيمت هر تن پوسته صدف در حدود 8هزار دلار است (Sims,1992) و به دليل وزن قابل توجه عضله ، اين صدف از لحاظ خوراکي نيز مورد توجه است.صدف لب سياه در پلي نزياي فرانسه ، جزاير هاوايي ، خليج فارس ، درياي سرخ ، سودان ، گينه نو ، استراليا ، اندونزي ، آلمان ، جنوب غربي اقيانوس هند ، ژاپن و اقيانوس آرام پراکنده شده است.برداشت بي رويه از ذخاير طبيعي در گذشته سبب کاهش شديد ذخاير صدف هاي مرواريدساز لب سياه در خليج فارس شده است.دستيابي به تکنيک تکثير و پرورش آن در حد صدفچه هاي 2 سانتي متري به عنوان بهترين راه براي بازسازي ذخاير طبيعي اين گونه صدف است.

صدفي با ساختمان سه لايه

ساختمان صدف هاي لب سياه از سه لايه تشکيل شده است. لايه ضريع که خارجي ترين لايه صدف که لايه نازک و رنگين و شاخي (Horny) است. اين لايه در صدف لب سياه تيره رنگ است که به آن کوتيکول يا پوستک مي گويند. لايه منشوري که در وسط قرار گرفته و جنس آن از کربنات کلسيم متبلور است و لايه داخلي يا ناکر يا لايه مرواريدساز که از ورقه هاي نازک به وجود آمده و جنس آن از ترکيبات آهکي (آراگونيت ، کربنات کلسيم) و يک ماده آلي به نام کونکيولين است که جلاي داخلي صدف را باعث مي شود. حد واسط بين پوسته صدف و امعاء و احشاي داخلي روپوش يا مانتو قرار دارد.

تولد مرواريد

ورود يک جسم خارجي که مي تواند از جنس مواد معدني ، آلي و يا موجود زنده انگل باشد به قسمت حد واسط بين لايه داخلي صدف و روپوش آن باعث تحريک ياخته هاي ترشح کننده مرواريد شده (اپي تليوم ترشحي مانتل) و موجب تشکيل کيسه مرواريدساز به دور اين جسم مي شود. تشکيل کيسه مرواريد به عنوان وسيله دفاعي صدف در مقابل جسم خارجي ، عامل اصلي ساخته شدن مرواريد است.

مرواريد سياه ارزشمند

مرواريد سياه از صدف مرواريدساز لب سياه که در آبهاي پلي نزياي فرانسه وجود دارد به دست مي آيد. مرواريد سياه بشدت کم است و فقط يکي از صدف ها از حدود10هزار صدف خوراکي شامل مرواريد است.مرواريد سياه در دهه 1900 تقريبا رو به نابودي رفت که اين صدف ها متقاضي زيادي هم داشت بويژه مادر صدف ها که به خاطر پوسته زيبايشان با تقاضاي فراواني روبه رو بودند.خوشبختانه صدف لب سياه نجات يافت و هم اکنون در مزارع دريايي از صدف هاي مزرعه در صخره هاي مرجاني در پلي نزيا مرواريد سياه به دست مي آيد.مرواريدهاي سياه پرورشي ، داراي قطري حدود 8 تا 25 ميلي متر هستند که 25ميلي متري آن بزرگترين اندازه اش است که تاکنون پيدا شده است. مرواريد سياه با قطر 12 اينچ يا بزرگتر بندرت يافت مي شود.
پس از اين که کيسه مرواريدساز جسم خارجي را کاملا احاطه کرد سلول هاي جداره آن شروع به ترشح ترکيبات آهکي و ماده آلي مي نمايد و بدين ترتيب لايه هاي متناوب معدني و آلي به نام مرواريد اطراف جسم تشکيل مي شود.

تکثير و پرورش صدف

قبل از هر چيز، انتخاب مکان پرورشي مناسب از اهميت زيادي برخوردار است. ملاحظات اقتصادي ، اجتماعي ، فناوري و اکولوژي نقش خيلي مهمي دارند. ارزيابي دقيق زيستگاه درخصوص ارگانيسم ها، جريانات دريايي ، امواج ، مواد غذايي ، رسوب و گل و لاي به منظور دستيابي به سطح عالي رشد و توليد مرواريد پرورشي با کيفيت بالا از اهميت بالايي برخوردار است.خليج هايي که در پناه قرار دارند، مناسب ترين مکان براي پرورش مرواريد است که از جريان هاي دريايي متلاطم در امان هستند و از سازه هاي پرورش مانند «Raft»ها و قفسها محافظت مي کنند.

تکثير در ايران

تکثير صدف مرواريدساز لب سياه براي اولين بار در ايران توسط موسسه تحقيقات شيلات ايران انجام گرفت. هدف از اجراي اين پروژه دسترسي به تکنيک تکثير صدف لب سياه و احيائ و بازسازي ذخاير اين موجود دريايي در خليج فارس و در نهايت ايجاد اشتغال در منطقه است که با موفقيت انجام شد. اجراي اين پروژه و توليد و پرورش آن مي تواند در نوار ساحلي اشتغالزايي کرده و کارگاه هاي توليد و پرورش صدف و توليد مرواريد پرورشي متعددي را داير کند. از پوسته ، گوشت و مرواريد صدف لب سياه در صنايع منبت کاري ، دکمه سازي ، تزئينات ، داروسازي ، خوراک دام و طيور و همچنين مصارف انساني استفاده مي شود. کشور سودان از طريق فروش پوسته اين صدف ، درآمد ارزي فراواني نصيب خود مي کند. ارزش يک کيلو پوسته اين صدف 8 دلار امريکا است.
همچنين يک رشته گردنبند مرواريد 25عددي با قطر 14ميلي متر توليدي اين صدف ، ارزشي برابر با يک ميليون دلار دارد.